Wednesday, November 29, 2006

KAMAANJA KURACIA 1

Mũrata wakwa Mũthomi Mũũgĩ,

Mwangi magĩteretanga ka-hwaĩ-inĩ mena Kamaanja nĩ amũririkanirie atĩ no atũire na thirĩ wa kũmũhe ndeto cia rũracio rwake. Kamaanja nĩ eraga Mwangi atĩ we aracĩtie na akarĩkia ta mũgĩkũyũ. Mwangi nĩ agĩikaraga o akĩmũthethũraga tondũ wee ndagũranĩte, no nĩ eharagĩria ndeto ĩyo. Kamaanja agakĩmũmĩrĩria na kũmwĩra ndakamake tondũ gakĩyoha nĩko koĩ ũrĩa karĩina.

‘Reke ngwĩre atĩ niĩ ndatwarirwo rĩa kamũtĩ’, Kamaanja akĩrika kwĩra Mwangi, ‘ta thikĩrĩria ngwĩre ũrĩa tuonire twarika kuunĩrwo mĩtĩ.’


Gĩkunda wa Ngatia aarĩ wakinĩwe wa ithe wa Mugeeci. Niwe mũthuuri ũrĩa orotete arĩrie athoni na amoinĩre mĩtĩ tondũ gũtirĩ wĩyenjaga igoti. Aakĩrĩ kĩng’ara tondũ ndagĩĩte kũgĩa na tũindo. Kahuwa agethaga na agethĩĩra. Thothaitĩinĩ ya iria nĩwe watwaraga rĩrĩa rĩingĩ. Nĩaarĩ na nyũmba ciigana ũna akomborithagia Nyairobi, Marobo ona Thika. Kanithainĩ aarĩ na gaturwa kuo na nĩahoyagwo kĩrĩra kaingĩ maũndũinĩ ma mũingĩ. Magĩikaranitie na nding’ũri iria ingĩ cia itũũra mĩario yao na mĩtheko yaarĩ ya gwiting’ũria na mwĩtuĩrio. Mũndũ ũtamũũĩ wega, angĩamũthikĩrĩirie akĩaria angĩugire nĩ mũndũ wa kũgathima kanua. Indĩ we ndaarĩ na ũũru kĩrĩa aarĩ mũno nĩ ngimĩi na kũnaga maũndũ na makĩria gũtongoria magongona kũringana na mũtugo wa ndũire.

Nĩkĩo rĩrĩa atuire kuunĩra ithe wa Kamaanja mĩtĩ aambĩte kũmũtwara ngĩrĩrĩba taarĩ kũmũtotia atanatuthũra.
‘Rĩu Wamong’o tondu ũrĩ gũũka na tiniĩ ngwĩtĩte nĩwe werehe-rĩ, na ũrĩ kũũnjĩra atĩ ũthũrimĩte o ĩrĩa yakwa ĩtarĩ thongo, nyoko ya mbarĩ ya Ngatia, kĩreke naniĩ ngĩkwĩre ũũ, uuge nĩurĩ ũcokie. Na tondũ ũrĩ kuuga, reke ngĩgũcokerie.’ Maikarĩte nyumba thĩiniĩ marĩ gĩkundi kĩnene na arĩa angĩ maikarĩte nja. Kamaanja maikaranĩtie na Kabaca hakuhĩ na mũrango ta meharagĩria kũũra ndeto ingĩhiũha.
‘Nĩndakena tondũ mwanake ũyũ waku ndanoka na ngungo. Akũnyita guoko mũthenya barigici akũringia Gĩthaanjĩ kinya o haha. Anake aingĩ a matukũ maya nĩ aici na ũngĩmeta ũguo makũgera ngero. No ũngĩmooria kana ũcio me nake nyumba nĩaracĩirie, aingĩ moigaga nĩtũiguithanĩirie. Noguo nĩmakĩiguithanĩirie, no nyina na ithe meha ndundu-inĩ ĩyo? Wahota kũnyita mbũri yakwa rũũru-inĩ, ũthiĩ ũhingĩre gĩcegũ gwaku na ugage atĩ nĩkũhithia ndakũhithirie? Kaĩ ũcio atarĩ ũici. Nĩkĩo nĩndagĩcokia ngatho nĩ inyuĩ gũgĩũka na gũkĩigua bata wanyu.’ Ithe wa Kamaanja na andũ a ndundu yake makĩinamia mĩtwe gwĩtĩkania na ndeto ĩyo na angĩ magĩcokia na mĩhehũ ‘Iĩ noguo.’
Gĩkunda agĩthiĩ na mbere na mĩario yake, ‘Ithuĩ tũrĩ Agĩkũyũ na tũrĩ Akristiano. Gũkũũrwo kuuma mehia-inĩ, ta ũrĩa tũkũũrĩtwo, ti gũkũũrwo kuuma gũtiga gũtuĩka mũgĩkũyũ, no nĩ gũkũũrwo kuuma gutuĩka mũgĩkũyũ mwĩhia. Nĩnyendaga kuuga ũguo kaingĩ nĩgetha arĩa mahĩngĩcagwo nĩ ndeto mamenye atĩ wĩtia wa rũracio ndũrĩ handũ ũhĩngĩcanĩte na ũkristiano. Hakĩrĩ ũguo, ithuĩ mbarĩ ya Ngatia nĩtuunaga mĩtĩ na tũkaamũkĩra rũracio. Angĩgĩkorwo ũgũũkĩte ũkiugaga atĩ gũkũ nĩ gwa caimani wa kanitha gũtiĩtagio rũracio, nĩũgwĩkonota.’ Andu arĩa maarĩ kuo maigua mĩario ĩyo makĩhũmũka tondũ matiamenyete wega njĩra ĩrĩa ndeto icio ingĩagerire. Arĩa maikarĩte metegete matũ magĩthigĩria itĩ meterere maigue na kũrĩa Gĩkunda egũcorithia mũhari.
‘Nĩndaigua ũrĩa woiga, no ndinanyita ũrĩa ũrenda. Ta njĩra atĩrĩ, ũrenda atĩa?’
Mwangi wa Gĩtũra, tondũ nĩwe watongoretie ndundu ya ithe wa Kamaanja, agĩcokia ũhoro akĩmwĩra, ‘Nĩndakena nĩ kwamũkĩrwo, ona ũguo ũgũthathaũra ndeto ikoniĩ rũrĩrĩ na mĩthiĩre iitũ. Maũndũ marĩa mũthũngũ ataamenyaga na marĩa mataringaine na mĩtugo yake ametire ma gĩcenji na akĩmatua mehia. Nĩkĩo nĩngũnyitanĩra nawe atĩ nĩ harĩ bata gũtũũria mĩtugo iitũ ta Agĩkũyũ na kũrũngaria maũndũ marĩa matharirio nĩ ageni nĩ ũndũ wa kũrigwo kwao.
‘Rĩu hakĩrĩ ũguo, niĩ ndoka tondũ nĩthũrimĩte kamwatĩ ka rũũru rwaku ngĩenda goke gathathaũre rũũru rwakwa. Na tondũ ĩgĩtunywo mwana ĩikagĩrio mũngu na ũngĩhuria kori nyina ĩtigagwo o ĩkĩania-rĩ, ndĩkĩrĩ na mũngũ, na ndĩna mĩkengeria na mĩrĩyo ya gũkiria rwanio.’ Akĩhũgũrĩra Mũnga wa Kĩhanya, ũrĩa mathuurĩte atuĩke mũkuui wa mondo, akĩmwĩra, ‘Ta rehe mũngũ ũcio.’ Mũnga agĩcoka mũhuko akĩruta mbahaca akĩnengereria Mwangi. Mwangi akĩnengereria Gĩkunda akĩmĩamũkĩra, akĩmĩrora akĩuria Mwangi ‘Ũkwenda thomere haha kana ngathomere mbere?’
Mwangi agĩcokia, ‘Ndithũire mũnyoni ta mũnyanĩrĩri, thomera haha.’
Gĩkunda akĩnengereria Njuguna wa Njung’e, akĩmwĩra athome marua macio. Njũgũna akĩhingũra mbahaca ĩyo, akĩruta gĩkũnja kĩa mbia ciohetwo na kamũgucũki akĩrika gũtara ainamĩrĩire. Arĩkia gũtara akĩnengera Kamau wa Ngatia ũrĩa maikaranĩtie, nake agĩtara, makĩhehanĩrĩra ta maiguithania. Gĩkunda akĩmooria, ‘Marũa maroiga atĩa?’

Thoma rũciũ rũngĩ ngũhe ndeto…………………….

Sunday, November 26, 2006

Rĩu hihi nĩharĩ mũndũ ũthethũkĩte atĩ ndiĩrĩgĩte kwandĩka. Akorwo ũrĩ ũmwe wa acio njĩĩra na nĩngũka ndeng’erete.Kirĩrĩria ũtarĩ mũhe nĩ mũigĩre nĩnjũkĩte.

Thursday, November 16, 2006

MUGI NI MUTAARE, KAMAANJA KUHOYA KIRIRA 2

Mũrata Wakwa Mũthomi Mũũgĩ,

Tũratiganĩrĩire Kamaanja akĩhoya kĩrĩra kwĩ mũrata-we Mwangi wa Bethi. Andũ moimĩranĩtie ngoro nĩmatiranagĩrĩra. Ndũngĩona mũrata waku akĩũra ũmũrekererie. Mũrata wa mũndũ amwendaga hingo ciothe na nĩkũrĩ mũrata ũkahanĩrĩirie na mũndũ gũkĩra mũrũ wa nyina na mũndũ. Mwangi nĩatuĩte Kamaanja nĩ mũrata-we na nĩkĩo ndangĩamũnũhire na mataaro.

‘Maũndũ mamwe nĩ hinya kwĩra mũndũ ũrĩa agĩrĩirwo nĩ gwĩka. Wambe ũmenye atĩ tũtiraria ũhoro wa wĩra wa ũmũthĩ na rũciũ, nĩ ũhoro wa gũtũũra. Handũ hegũkinya atĩ mũndũ nĩathiĩ koci na ahũthira mbia hekwenda kũbaarwo na kinyi. Wĩra ũcio ndũrĩ andũ aingĩ, na wĩra ũtarĩ andũ aingĩ nĩũrĩ mbeca nyingĩ. Itua nĩ rĩaku no niĩ ũrĩa ũgũtua nĩngũkũgitĩra.’ Mwangi akĩmũcokeria na kinyi. Nĩmamenyerete kũhoyanaga kĩrĩra na eerĩ gũtirĩ ũngĩaumbĩkĩire ũrĩa ũngĩ kĩihũ, nĩmoimĩranitie ngoro ta marima ma huko.‘Nĩngahũra thimũ mandĩ kana njoke kuo.’‘Nĩ ũkwamba kwĩra Mũgeci kana atĩa?’‘Reke nyambe njohithanie raini wega ndĩrĩmũhe ũhoro wĩ mũhĩu.’‘No ũkĩhĩke, tondũ andũ mamenya mamwĩre ahota kũnyita atĩ wĩ mocarĩ na gũtuĩke nĩ mathiko tũraharĩria.’‘Nĩtũkwaria wikendi nĩngũmwĩra.’‘Ta reke ndĩharĩrie nyumagare nĩwamenya rĩu nduma ĩroka tene.’ Mwangi akiuga agĩũkĩraga.‘Tũgakĩonana o mandĩ.’‘Wakiuma gũgĩthambia acio ngwĩraga.’ Mwangi akĩĩra Kamaanja agĩthekathekaga.Mwangi nĩakĩhumbire nguo cia heho na agĩkua rĩgu wa thiku igĩrĩ, tondũ kũu athiaga wĩra kwarĩ kũraihu na matuka na ningĩ ndangĩonire mũndũ wa gũtigĩra wĩra atĩ nĩguo akarĩe. Agĩgĩkua mabuku marĩa athomaga tondũ o nake no athiaga koci ĩkonainie na wĩra ũrĩa arũtaga wa gũthambia tũcũcũ na tũguka. Agĩtiga era Kamaanja ‘Ũririkane gwĩkĩra thitima canji nĩ rĩaku kana ũhorerwo ta mũthĩ. Mbau ikũmi nĩ igũtũkinyia mũico.’‘Koruo nĩ mbocoinĩ githĩ to makara tũngĩakia tuote. Gũkũ thitima nĩyo ngũ.’‘Ucio nĩguo ũthii wa na mbere.’ Mwangi agĩcokia akĩoyaga cabi ciake.‘Ithuĩ twakagia kĩboo tũgathiĩ mũndũ akĩhiũragia na njĩra, o agĩotaga na rĩngĩ kũhĩhĩria mbembe na ngwacĩ oho. Na kaingĩ ti mbembe cia kwanyu mũgũnda.’ Kamaanja akĩririkana ũrĩa mathiaga rũru hingo ya gathano.‘Gũkũ tageria gũthiĩ na kĩboo wone ũrĩa thima moto ĩgũũka ĩtengerete na king’ora kĩgambĩte ta warĩng’ũ, nawe ũroretio ya karungu bĩĩ atĩ ũrenda gũcina itũũra.’‘Thengia mendagia makara cubamaketi-rĩ, kĩo kĩboo mangĩruta kũ?’‘Hĩ! Andũ a kũũrĩa mboco-inĩ mangĩmenya atĩ nĩcibatarainie-rĩ, njua kari yaihũra gũkũ.’‘We nogĩthiĩ, Ngai njega.’‘Nitũgũkĩonana.’ Mwangi akiumagara nake Kamaanja agĩcoka na nyũmba thĩiniĩ agithiĩ harĩa akomaga. Akĩoya kamuto ka mũtweinĩ agĩkaiga thĩ, agĩturia ndu ho akĩrika kwaria na Ngai o ta ũrĩa amenyerete gwĩkaga.

Thoma ruciu rungi..........

KAMAANJA KUHOYA KIRIRA 1

Mũrata Wakwa Mũthomi Mũũgĩ,

Tũratiganĩrĩire Kamaanja akĩhoya kĩrĩra kwĩ mũrata-we Mwangi wa Bethi. Andũ moimĩranĩtie ngoro nĩmatiranagĩrĩra. Ndũngĩona mũrata waku akĩũra ũmũrekererie. Mũrata wa mũndũ amwendaga hingo ciothe na nĩkũrĩ mũrata ũkahanĩrĩirie na mũndũ gũkĩra mũrũ wa nyina na mũndũ. Mwangi nĩatuĩte Kamaanja nĩ mũrata-we na nĩkĩo ndangĩamũnũhire na mataaro.

‘Maũndũ mamwe nĩ hinya kwĩra mũndũ ũrĩa agĩrĩirwo nĩ gwĩka. Wambe ũmenye atĩ tũtiraria ũhoro wa wĩra wa ũmũthĩ na rũciũ, nĩ ũhoro wa gũtũũra. Handũ hegũkinya atĩ mũndũ nĩathiĩ koci na ahũthira mbia hekwenda kũbaarwo na kinyi. Wĩra ũcio ndũrĩ andũ aingĩ, na wĩra ũtarĩ andũ aingĩ nĩũrĩ mbeca nyingĩ. Itua nĩ rĩaku no niĩ ũrĩa ũgũtua nĩngũkũgitĩra.’ Mwangi akĩmũcokeria na kinyi. Nĩmamenyerete kũhoyanaga kĩrĩra na eerĩ gũtirĩ ũngĩaumbĩkĩire ũrĩa ũngĩ kĩihũ, nĩmoimĩranitie ngoro ta marima ma huko.
‘Nĩngahũra thimũ mandĩ kana njoke kuo.’
‘Nĩ ũkwamba kwĩra Mũgeci kana atĩa?’
‘Reke nyambe njohithanie raini wega ndĩrĩmũhe ũhoro wĩ mũhĩu.’
‘No ũkĩhĩke, tondũ andũ mamenya mamwĩre ahota kũnyita atĩ wĩ mocarĩ na gũtuĩke nĩ mathiko tũraharĩria.’
‘Nĩtũkwaria wikendi nĩngũmwĩra.’
‘Ta reke ndĩharĩrie nyumagare nĩwamenya rĩu nduma ĩroka tene.’ Mwangi akiuga agĩũkĩraga.
‘Tũgakĩonana o mandĩ.’
‘Wakiuma gũgĩthambia acio ngwĩraga.’ Mwangi akĩĩra Kamaanja agĩthekathekaga.
Mwangi nĩakĩhumbire nguo cia heho na agĩkua rĩgu wa thiku igĩrĩ, tondũ kũu athiaga wĩra kwarĩ kũraihu na matuka na ningĩ ndangĩonire mũndũ wa gũtigĩra wĩra atĩ nĩguo akarĩe. Agĩgĩkua mabuku marĩa athomaga tondũ o nake no athiaga koci ĩkonainie na wĩra ũrĩa arũtaga wa gũthambia tũcũcũ na tũguka. Agĩtiga era Kamaanja ‘Ũririkane gwĩkĩra thitima canji nĩ rĩaku kana ũhorerwo ta mũthĩ. Mbau ikũmi nĩ igũtũkinyia mũico.’
‘Koruo nĩ mbocoinĩ githĩ to makara tũngĩakia tuote. Gũkũ thitima nĩyo ngũ.’
‘Ucio nĩguo ũthii wa na mbere.’ Mwangi agĩcokia akĩoyaga cabi ciake.
‘Ithuĩ twakagia kĩboo tũgathiĩ mũndũ akĩhiũragia na njĩra, o agĩotaga na rĩngĩ kũhĩhĩria mbembe na ngwacĩ oho. Na kaingĩ ti mbembe cia kwanyu mũgũnda.’ Kamaanja akĩririkana ũrĩa mathiaga rũru hingo ya gathano.
‘Gũkũ tageria gũthiĩ na kĩboo wone ũrĩa thima moto ĩgũũka ĩtengerete na king’ora kĩgambĩte ta warĩng’ũ, nawe ũroretio ya karungu bĩĩ atĩ ũrenda gũcina itũũra.’
‘Thengia mendagia makara cubamaketi-rĩ, kĩo kĩboo mangĩruta kũ?’
‘Hĩ! Andũ a kũũrĩa mboco-inĩ mangĩmenya atĩ nĩcibatarainie-rĩ, njua kari yaihũra gũkũ.’
‘We nogĩthiĩ, Ngai njega.’
‘Nitũgũkĩonana.’ Mwangi akiumagara nake Kamaanja agĩcoka na nyũmba thĩiniĩ agithiĩ harĩa akomaga. Akĩoya kamuto ka mũtweinĩ agĩkaiga thĩ, agĩturia ndu ho akĩrika kwaria na Ngai o ta ũrĩa amenyerete gwĩkaga.

Thoma ruciu rungi..........

Thursday, November 09, 2006

kAMAANJA WIRA-INI 3

Mũrata Wakwa Mũthomi Mũũgĩ,
Tũratiganĩrĩire nawe hĩndĩ ĩrĩa Kamaanja na Mwangi mararagia ndeto ikonainie na wĩra ũrĩa Kamaanja eetagĩrwo. Acio eerĩ, maarĩ arata akinyanĩru na nĩkĩo mahoyanaga kĩrĩra na magatiiranĩrĩra ota ũrĩa arata akindĩru magĩrĩirwo nĩ gwĩkaga. Kamaanja nĩ etĩkanĩtie na ciugo cia Thimo 17:17 atĩ ‘Mũrata wa mũndũ amwendaga o hingo ciothe; aciaragwo atuĩke mũrũ wa nyina hingo ya mĩnyamaro.’ Nĩkĩo Mwangi o nake akĩheire mũratawe mawoni make makonainie na mamburuka,…..

‘Hi acio memenyerere mahota gũgũtiga kĩhaaro wĩ ng’ũũrũ. No nĩmarĩ ũcori mũno rĩngĩ ũtarĩ wa biu.’
‘Bata nĩ mũndũ kũmenya kĩrĩa aragĩra. Ũngĩreka mũndũ agũcoragĩre na ndũramenya ũrĩa kũrathiĩ nĩguo ũngĩũrĩra. Gwakinya nĩ ũcori niĩ nĩtũtwarane nake nĩgetha mwaro ũkĩgũa ngamenya. Nĩgũtwarana nake tarĩ biũ. Kũrĩa aingĩra ngaingĩrania nake, etio gĩkĩ ngamenya. Katarĩ kũmwĩgwatĩrĩra ta kĩeha kĩ mũgũmo-inĩ.’
‘Wee tiga, mburũka itiendaga ũmenye raini ciao. Yugaga o mũcemanie mũkawa-inĩ, ũkagũra kĩa mwaki kana mũcuba na ndĩngĩenda ũmenye ĩthiaga nakũ. Ona no yaragie na thimũ na mũndũ wĩ kona ĩrĩa ĩngĩ na ĩkwĩrage atĩ ĩraceka na gĩtonga kĩrĩ o Gĩthumo.’
‘Yo biacara ndĩkĩhũragwo mĩtĩ igũrũ-ĩ, no niĩ ndikwendio ta karati ka buraĩ ũba.’
Mwangi akĩrora Kamaanja ta mũndũ weciragia maũndũ maingĩ. Acũũranagia ũhoro wa mũrata-we atĩ kuma hĩndĩ ĩrĩa akinyire kwa Wangũ ndaikarire ona hanini atonete wĩra. Na rĩu nĩwe ũcio warorete kuohithanĩrio maratathi. Andũ aingĩ nĩmagiagwo mũno nĩ gũkorwo matarĩ na maratathi ma wĩra. Akĩona atĩ ti itherũ Kamaanja aarĩ mũndũ wa mĩnyaka. ‘Wee mũndũ ũyũ wĩ mũnyaka ta thegi, o harĩa wathiĩ ũtũnganaga ona mawega.’
Kamaanja akĩmũcokeria, ‘Reke ngwĩre atĩ mũnyaka ndũthukagĩrwo mwano. Niĩ ngwĩraga ndongoragio nĩ mũtharaba na ũcio ndũhootagwo nĩ mĩgarũ na mĩũkũ. Roho Mũtheru angĩkũhĩmbĩria ndũgatũngana na nyoni njũru.’
‘Roho Mũtheru aikũrũkaga ta ndutura, no heho ya gũkũ ndĩngĩreka ona ndutura yũmbũke tiga Roho Mũtheru.’
‘Ta tiga itherũ na ũhoro wa Ngai. Kũu heho-inĩ nĩkuo roho arutagĩra wĩra ũrĩa mũnene. Remwo nĩ wĩtĩkie Ngai ũtigane na thĩna. Wee ũmũthĩ nĩ ũrathiĩ thimbũ?’
‘Nĩkuo ndorete. Hena caiti ĩngĩ ĩroimĩrire na ndĩroria ndutage mathaa twendi boo wikendi ciothe. Ndaingĩra rĩu ngoimĩra mandĩ rũcinĩ.’
‘Macio nĩ mathaa maingĩ.’
‘Koruo nĩmarĩhaga wega mũndũ no oimĩre. No rĩu hatirĩ kĩndũ gĩ kĩene. No nĩgũgĩkĩrĩte gũikara mũciĩ. Ndĩkwendeire kũgĩa na mathaa ma gũthoma. Waingĩra ũhũre raũndi ĩmwe nĩ ũguo. Hĩndĩ ĩyo ĩngĩ no gũkorirwo na ĩndo irarehwo na ti kaingĩ wikendi.’
‘Ĩ mũgeka kĩgeranio rĩ?’
‘Ndĩna igĩrĩ irokanĩra hamwe mũico wa machi, njoke thiĩ burakitĩko mieri ĩĩrĩ ndatobora no ndiburoma ngacurũria. Thutha ũcio nĩ kuoya kuoya mawĩra nĩmo marĩnjaragia.’
‘Githĩ tikĩo ndĩrakwĩra atĩ wĩra ũyũ ndahota kũwĩtĩkĩra. Reke ngwĩre ngĩũka nyuma na nganja nyingĩ, no ndĩ mbathi-inĩ ndoka ngĩĩcũranagia na kwĩyũria kana ngũthiĩ na woni wa andũ, njage wĩra na matindeithie, kana thiĩ na woni wakwa ndute wĩra kũringana na wendi wakwa, na ndĩteithie.’ Kamaanja nĩarorire Mwangi na akĩona nĩ acoketwo nĩ thayũ hanini na akanyihia kĩmako kĩrĩa kĩamũtũngĩte rĩa mbere aigua ndeto ĩyo na akĩmũũria, ‘Rĩu we mũrata wakwa-rĩ, ũkuona atĩa ndeto-inĩ ĩyo? Ũngĩũrio ũhe ũtaaro wahe ũrĩkũ?’

Hihi Mwangi egũtaara mũratwe atĩa igũrũ rĩa ndeto ya kũruta wĩra mocarĩ??
Thoma rũciũ rũngĩ. ……

Wednesday, November 01, 2006

KAMAANJA WIRA-INI 2

Mũrata wakwa Mũthomi Mũũgĩ,

Tũratigĩrĩire Mwangi amakĩĩtio nĩ ndeto ĩrĩa aheirwo nĩ Kamaanja, atĩ atũire arutaga wĩra mocarĩ. No kũringana na ũrĩa Kamaanja aririe na gĩtonga gĩake-rĩ, hihi mekwĩrana atĩa? Thiĩ na mbere na gũthoma naniĩ thiĩ na mbere na kwandĩka……

Thutha wa kimako nimagithiire na mbere na ndereti.
‘Ndamenya ũmũthĩ atĩ kũu nĩ mocarĩ.’
‘Kaĩ ũtonaga makĩrehwo?’
‘Aca. Marehagwo rũcinĩ arĩa magũa ũtukũ. Na hĩndĩ ĩyo ngoragũo thambĩtie na ngethiĩra.’
‘Ũrenda kũnjĩra atĩ rĩu wee, Kamaanja wa Ndamarĩ, ũrĩthambagia mocarĩ?’
‘Ũtiganu ũkĩrĩ ha na nĩkuo ndũire thambagia? Tene ndĩrathambagia itekũmenya nĩ mocarĩ na rĩu ndĩrĩthambagia ngĩmenyaga atĩ nĩ mocarĩ.’
‘Aca, ũtiganu nĩ rĩrĩ, tene ũrathambagia rũthingo, na rĩu ũrĩthambagia mĩrurumba ya cimba. Ĩĩ nĩatĩa mũndũ ũyũ kaĩ ũtarĩ thithi?’
‘Nĩkaba gũthambia acio gũkĩra gũthambia tũcũcũ na tũguka. Gacũcũ no inegene rĩtarĩ njĩra, ĩhĩ nĩwanyitia nabĩ, ĩhĩ ndũnahaka bonda wega, ĩhĩ ndigũĩthugumĩire, nyenye nyenye nyenye nyenye. Acio, wamakumutha rĩmwe nĩ ũguo. Wamũiga akomete na mwena ũkamũkora oro ũguo akomete na mwena. Ũkamuoha tai na thuti atarĩ ekĩra, ũkahatĩrĩria kĩratũ, ũkagũtha rũhĩ ũkamwĩra ahũre cimairũ. Aarega ũgekĩra mbamba kanua akahana ta aratheka, akoimagario agathiĩ kũrĩkĩrio hau hangĩ nĩ igunyũ.’
Mwangi kũigua ũguo akĩguthũka arorete na ya mbabu na akĩiguo agĩikia ng’indi ta ũyũ watahĩkaga. Erĩ, gũtirĩ wakundĩte cai rĩngĩ. Mwangi agĩcoka agĩikara thĩ akĩĩra Kamaanja, ‘Rĩu tigana na ndeto icio.’
‘Reke ngwĩre iria mũnene ũcio anyumagaria nacio.’
‘Aca tiga akorũo nĩ cia kũnjiria ngoro.’
‘Anjĩra mũcara nĩ ndabũ. Hena ribu ya thikũ na nuthu o mweri. Icio nĩ ikũmi na inyanya mwaka. Hena warũbanji ya kũrĩha cukuru. Wahĩtũka kĩgeranio ũcokerio.’
‘Cukuru ya kĩĩ ningĩ.’ Mwangi akiĩũria Kamaanja.
‘Githĩ ndũĩ wĩra ũcio nĩũthomagĩrwo. Hena koci ĩĩtagwo mocarĩ cayanici. Ya mĩeri kenda na warĩkia ũheo ndiburoma. Hĩndĩ ĩyo mũcara ũrũge maita mana kana matano. Na nĩwakĩmenya atĩ gĩtonga nĩkĩo kĩrarĩha cukuru. No ĩkĩrĩ ya ũtukũ.’
‘Nĩndamenyaga kuma tũrĩ o cukuru atĩ wee nĩwendete cayanici-ĩ, no ndiagĩciragia atĩ nĩ ya arĩa akuũ. Ĩĩ nĩũraimanjini rĩu wee, Kamaanja wa Ndamarĩ, ũkĩgarũrania na mĩrurumba iyo ũmĩhumbe thuti na tai ũcoke ũũke turĩanĩre ngima nawe.’
‘Wĩra nĩ wĩra. Cio mbia iria marĩhaga ciĩna mbica ya Wangũ na mbaũ no mbaũ, na cekeri no cekeri, kana ĩ kuma mocarĩ kana mĩgithi-inĩ bata nĩ mbica ya Wangu.’
‘Hĩ! Rĩu wagweta mĩgithi thimũ nĩyũkire. Ũmũthĩ kawĩra ka mĩgithi nĩkoimĩrire na nĩ ga thaa ithano nĩguo mburũka ciugire.’
‘Kau ndingĩenda gũkaringa itherũ nĩko karĩhaga thitima. Mĩgithi ĩ raithi gũkumutha tondũ wawonereria maaĩ mahiu nĩgũthiĩ ũrĩkanĩtie naguo, Ũcio ndũngĩmenya mathaa magĩthira nĩ ũrĩa mũndũ akoragwo ateng’eretio.’
‘Ũkuumĩra thaa cigana.’
‘No manana nĩ kinya thaa imwe.’
‘Nakuo mocarĩ atĩa?’
‘Ũkĩũĩ njuma na kiumia tũtithiaga. Githĩ tikĩo ngũhota gũthiĩ mĩgithi-inĩ. Ndera gĩtonga kĩu nĩngagĩcokeria ũhoro mwambĩrĩrio.’
‘Gĩtinakũũria ũhoro wa maratathi?’
‘Ĩĩ nĩtwaria. Ndamwĩra ũrĩa njikaire. Anjĩra bata no ngorũo itathũkĩtie ibuku. Cukuru ũcio nĩ ũheanaga marũa na no-ohithanie waya.’
‘Kaarĩ mũhĩndĩ nanĩo me ũcori ũcio?’
‘Aca. Nĩ mũnainjeria.’
Mwangi akĩng’otha. Nĩahiũranĩtie na manainjĩria na ndarĩkĩtie wega. .............

Nitugathii na mbere ruciu rungi.