Saturday, November 21, 2009

Cai gwa Kuini wa Rũraya : Gĩcunjĩ gĩa kerĩ


Mũthomi mũgĩ mũrata wakwa, tũratiganĩrĩire ndategerwo marua kuma gwa kuini, anjĩtĩte tũkanyuanĩre cai nake gwake mũciĩ, ta gĩthiĩ na mbere gũtega matũ ũigue….

Marua mo makiumĩte mũciĩ kwa Wangũ na magagĩtegwo kũrĩ niĩ. Ona nĩmaarĩ na mbica ya mũciĩ mũnene wa Wangũ na ngĩtĩkia atĩ marĩ ma biũ. Ngĩrika gwĩcũrania gĩtũmi kĩa ngorwo kuini no anjĩte tũkanyuanĩre cai nake. Hihi nũ ũramwĩrire atĩ mũthenya ũcio anjĩtĩte nĩguo wakwa wa gũciarwo? Kaĩ hihi oĩ rĩrĩa ndaciarirwo? To gũkorwo nĩ oĩ rĩrĩa andũ othe arĩa mamwĩtaga kuini rĩrĩa maciarirwo? Ngĩng’otha no ngĩririkana atĩ kĩhindainĩ kĩrĩa ndaciarirwo nĩguo acerete bũrũriinĩ witũ na kwahoteka akorwo anjũĩ.

Ngĩcoka ngĩgĩa na meciria mekũnjĩra atĩ no gũkorwo nĩ tondũ njĩtagwo ta mũriũ Charũthi. Ũcio tondũ nĩ ngarana-rĩ, hihi nĩkĩo egũkĩndirikana. Ningĩ meciria mangĩ makĩnjũka ma kũnjĩra atĩ no gũkorwo arenda kũhoya kĩrĩra tondũ wa ũrĩa ciana ciake ciothe ciateire atumia amenye kĩhonia kĩha. No ningĩ ngiuga aca tondũ acio nĩ ngeretha na ithũĩ twĩ Agĩkũyũ, twahota kwaga kũiguithania mĩario ingĩmwĩra etĩkĩre mahikie atumia aingĩ ta athuri a tene a gĩkũyũ.

Thutha wa kũhorania macio mothe ngĩririkana atĩ kwa Wangũ gũtithiyagwo nĩ andũ matarĩ a bata. Ngĩkiuga ndĩ wa bata mũno nĩ gwĩtĩrwo cai nĩ kuini. Ngĩtua cira atĩ nĩngathiĩ tũkanyuanĩre kĩa mwaki nake. Kĩeha kĩarĩ ndagekĩrĩre cukari riko tondũ ndĩ wa ndubia.

Nĩndakĩambĩrĩirie gwĩthagathaga nĩgetha mũthenya ũcio ũgĩkĩa ngorwo ndĩ tayarĩ. No o ũrĩa ndathiaga ngĩharagĩria, na mũthanya ũgĩkuhagĩrĩria noguo ciũria ciaingĩhaga, na mathĩna makongerereka. Kĩuria kĩnene kĩarĩ rĩrĩ, thuuti ya rũcinĩ ĩhana atĩa? Ĩtiganĩte atĩa na thuti iria ingĩ? Ta ya hwaĩ-inĩ, na ya thaa mũgwanja, na ya ũtukũ? Nĩndakĩrĩ na thuuti no ndioĩ kana nĩ ya rũcinĩ kana hwaĩnĩ kana mĩaraho. Niĩ no thuuti ndagũrĩte yakenia maitho. Ningĩ ndirĩ hũthĩra ya kũgũra nguo na mathaa.

Akorwo ũhana ta niĩ no wĩhumbe nguo ciaku na ũgarũrĩre ũtegũtinda ũgĩte mathaa. Ndũkĩambe wĩkĩre ga gũtubĩra kĩroko, ĩ tondũ gũtubĩra nĩ karaĩ-inĩ, ndũkĩrĩ nũi, ĩyo nĩ ĩmwe. Gĩkĩre ya thĩiniĩ, ĩ kawocimani na bethiti, icio tocio cia toro, (kana rĩngĩ ũgagĩkoma ndĩthĩ), icio nĩ igĩrĩ. Ĩkĩra mũbuto na cati wohe rũrigi ngingo na kagoti umagare, icio nĩ ithatũ. Nyita kabuti ka mbura na ngũbia, githĩ ndwagĩkomania nguo cia heho, una njara inya. Rĩara githĩ ti waũre imwe. Rĩu takĩnjĩre atĩrĩ, Wangũ atũmanĩte atĩ ngehumba thuuti ya ruciini-rĩ, githĩ ti gũkĩhĩtĩria!

Mwaki ũhoyagwo kũrĩa wakanĩte, nĩndagĩthire kũhoya kĩrĩra gĩa thuuti ya rũcinĩ………...

Hihi ndonire atĩa? Thoma rũciũ rũngĩ.

Friday, November 13, 2009

Cai gwa Kuini wa Rũraya:

Gĩcunjĩ kĩa mbere

Rĩu hihi, tondũ ndahota gũkorwo ndiganĩirwo kana nĩndĩrakwĩrĩte ndeto ya rĩrĩa ndetĩirwo cai nĩ Wangũ wa kũrĩa rũraya, ndekera ngũhe rĩngĩ, tondũ nacio ndeto njega ititigaga kũheyanwo ota ũrĩa naruo rũgano rwega rũtatigaga kũganwo.

Tũmatukũ tũthiyangu nĩndakoretwo ndĩ bũrũri-inĩ wa Wangũ wa kũrĩa Rũraya na ngĩona tũmarũa tũkĩte na bothita. Ndabaara ngĩona kĩraũni kĩa marikia Ithabethi na andĩrĩthi ciake. Ngĩhahũka. Yarĩ mbahaca njerũ cua, mata wee, na ĩgathiũrũrũkĩrio na kauthi ga thahabu. Rĩĩtwa rĩakwa rĩandĩkĩtwo na ndemwa ciathioranĩtio na mwandĩko wa mũndũ woĩ ũrĩa areka. Ngĩmĩbaranga ngĩona hatiarĩ ũndũ mũhĩtanu. Ngĩtumũra mbahaca ĩrĩa. Ngĩkũnjũra marũa marĩa marĩ ho. Mandĩkĩtwo karatathi-inĩ kamata wega ka rangi wa ngoikoni na ndemwa cia rangi wa thahabu. Igakĩhiũrio na rwario rwa kĩngeretha.

Ngĩthoma marũa marĩa ngĩrĩkia Marĩ o makuhĩ. Ngĩgarũra na mwena ũyũ ũngĩ, ngĩona hatiarĩ ũndũ mwandĩke na thutha. Ngĩrora mbahaca ĩrĩa rĩngĩ, ngĩona ti itherũ marũa nĩ makwa. Ngĩng’otha. Ngĩyuria, Wangũ, kuini mũgima, cũcũ wa Wiri, agathana nyandĩkĩrwo marũa? Ngĩgariũra karatathi karĩa ngĩrika gũthoma marũa marĩa rĩa kerĩ.

Kũrĩ Charũthi Ng’ang’a Wairia,

Nĩnjathĩtwo nĩ mũgathe kuini witũ Ithabethi wa kerĩ, ngũrie na gĩtĩyo na kwĩyihia kũnene wĩtĩkĩre gũkanyuanĩra cai na mũthamaki witũ mũgathe kuini wa bũrũri wa Ngeretha na wa mabũrũri marĩa maarĩ rũngu rwa wathani wa ngeretha, na rĩu nĩmebũngĩtie, mũthenya wa kana, mweri ikũmi na ithano wa gatano mwaka oro ũyũ, thaa kenda cia mĩaraho. Nĩ ũkũrio ũgakinya kĩhingoinĩ gĩa gĩikaro kĩa mũthamaki kĩa Buckingham mbere ya thaa inyanya, na ũgoka na marũa maya nĩguo magwĩtĩkĩrie kũingĩra. Nĩ ũkũrio ũgoka wĩhumbĩte thuti ya rũcinĩ.

Nĩ niĩ ndũngata ĩnyihĩtie,

Mũgarũri Ndegwa Mwerũ

(White Turnbull)

Handũinĩ ha kuini.

Marua mo makiumĩte mũciĩ kwa Wangũ na magagĩtegwo kũrĩ niĩ. Ona nĩmaarĩ na mbica ya mũciĩ mũnene wa Wangũ na ngĩtĩkia atĩ marĩ ma biũ……..Thoma rũciũ rũngĩ ũmenye ũrĩa ndekire…..